Centrum Obsługi
Domów Dla Dzieci
w Nowej Wsi Lęborskiej

Dom Dziecka w Lęborku

Funkcjonowanie domu dziecka w Lęborku ma już swoją długą, blisko 70-letnią historię. Od czasów powojennych placówka na stałe wpisała się w historię miasta i stanowi jego integralną część po dziś dzień. Przez lata zmieniały się ramy organizacyjne, siedziba, pracownicy, ale jedno pozostało niezmienne – to wciąż dom dla dzieci pokrzywdzonych przez zły los, które trafiły do niego nie ze swojej winy, ale które przez to potrzebują szczególnej opieki. Kiedyś były to najczęściej sieroty lub półsieroty, dziś to zazwyczaj dzieci z rodzin przeżywających trudności wychowawcze. Takie miejsce jest potrzebne „dla dobra dzieci, które potrzebują szczególnej ochrony i pomocy ze strony dorosłych, środowiska rodzinnego, atmosfery szczęścia, miłości i zrozumienia, w trosce o ich harmonijny rozwój i przyszłą samodzielność życiową, dla zapewnienia ochrony przysługujących im praw i wolności” – jak uzasadnia w swoim fragmencie preambuła do ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Po wojennej pożodze rok 1945 przyniósł powrót Lęborka do Polski i objęcie rządów przez władze polskie. Działacze zaczęli tworzyć podstawy administracji i organizować naukę w szkołach oraz opiekę nad dziećmi, ofiarami wojny. Do Lęborka przybywały transporty repatriowanych Polaków ze Wschodu, wśród nich osierocone dzieci. Były też dzieci przyprowadzane przez osoby, które opiekowały się nimi w czasie wojny oraz takie, które po stracie bliskich zgłaszały się same, szukając opieki, jedzenia, miejsca do spania. W systemie oświaty i wychowania państwowy dom dziecka miał być instytucjonalną formą opieki całkowitej dla dzieci pozbawionych trwale lub przejściowo szans wychowania we własnej rodzinie. Państwowy Dom Dziecka nr 1 był pierwszą placówką dla dzieci w Lęborku, utworzoną po zakończeniu II wojny światowej. Jego historia, zapisana w oficjalnych dokumentach, żyjąca we wspomnieniach wychowanków i pracowników, jest nie tylko fragmentem dziejów lęborskiej opieki, ale i odbiciem szerszych losów domów dziecka w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Placówkę zlokalizowano w budynku przy ulicy Gdańskiej 40. Przed 1939 r. obiekt służył jako schronisko dla dzieci. Po wojnie władze postanowiły nie zmieniać jego charakteru i wykorzystać na cele opieki. Placówka została uruchomiona 1 września 1946 r. Przed pierwszym kierownictwem PDD stanęło zadanie szybkiej adaptacji istniejących pomieszczeń oraz uporządkowania terenu wokół niego. Pierwszą kierowniczką PDD była Helena Dąbrowska, zatrudniona od 1 lipca 1946 r. Na potrzeby domu zorganizowała gospodarstwo pomocnicze. W tym czasie dzieci tworzyły jedną grupę wychowawczą. Od 1948 r. najmłodsze dzieci uczęszczały do Przedszkola nr 1, a starsze do Publicznej Szkoły Powszechnej nr 3, Liceum Pedagogicznego czy Zasadniczej Szkoły Zawodowej. We wrześniu 1948 r. w placówce było 96 dzieci pod opieką 13 osób personelu. W końcu 1947 r. budynek przy ul. Gdańskiej 40 składał się z 30 izb mieszkalnych i 8 administracyjnych, miał już oświetlenie elektryczne, w części centralne ogrzewanie i kanalizację oraz wodociągi.

Dom Dziecka Nr1 w Lęborku przy ul. Gdańskiej 40 (1955 rok)

Lata 1950-1955

Lata 1950-1955 w polityce państwa stały pod znakiem centralizacji działalności opiekuńczej. Domy dziecka stały się główną formą opieki nad dziećmi osieroconymi lub pozbawionymi opieki naturalnej rodziny w wieku do 16 lat. Polityka opiekuńcza państwa nastawiona była na masowe formy oddziaływania, a w drugiej kolejności na indywidualną pracę z dzieckiem. W tych latach zmieniała się struktura wychowanków takich placówek – spadała liczba sierot naturalnych, a coraz więcej było społecznych. PDD miał formalnie 89 miejsc, jednak w 1953 r. zamieszkiwało go 137 wychowanków, część z nich w internacie. Najwięcej z nich uczęszczało do szkół podstawowych. W 1953 r. liczba sierot wynosiła 73 dzieci. Wychowawcy, zgodnie ze statutem takich placówek, organizowali i prowadzili codzienną, nie łatwą pracę wychowawczą.

W 1953 r. lęborski dom dziecka miał już czwartego kierownika. Po Helenie Dąbrowskiej, Annie Biesiekierskiej i Janie Stolcu na to stanowisko został mianowany Stanisław Majewski. Do ośmiu podwojono liczbę wychowawców, a w obsłudze administracyjno-gospodarczej pracowało 12 osób.

W pierwszej połowie lat sześćdziesiątych domy dziecka pozostawały jeszcze główną formą opieki całkowitej nad dziećmi osamotnionymi. Z powodu głębokich zaniedbań rodzinnych form opieki, zwłaszcza rodzin zastępczych były przekształcane w placówki wielofunkcyjne. Proces wychowawczy w lęborskiej placówce opierał się na rocznym, ramowym planie pracy. Funkcjonowało sześć grup wychowawczych – po dwie dziewcząt, chłopców i przedszkolaków, a z każdą pracował jeden wychowawca. Młodzież ze szkół ponadpodstawowych przebywała pod opieką wychowawcy w internacie. Od 1961 r. dzieci z Lęborka brały udział w Gdańskiej Akcji Letniej Państwowych Domów Dziecka, czyli zorganizowanym wypoczynku wakacyjnym.

W latach 1954-1962 zostało usamodzielnionych 81 wychowanków. W większości podjęli pracę i otrzymali mieszkania. Jeden został nawet lekarzem.

W latach 1973-1976 został przeprowadzony tak potrzebny i oczekiwany generalny remont budynku przy ulicy Gdańskiej 40, połączony z przebudową. Wzniesiono nowe kondygnacje, zaadaptowano poddasze na lokale mieszkalne i pokoje dla wychowanków. Na ten okres dzieci zostały przeniesione do Poraju koło Wicka, oddalonego o 20 kilometrów od Lęborka. Pracownicy musieli codziennie dojeżdżać do pracy, a dzieci chodzić 4 kilometry do szkoły w Wicku.

Rok 1975 r. wiąże się z wprowadzeniem nowego podziału administracyjnego, w wyniku którego Lębork znalazł się w województwie słupskim. Dla Państwowego Domu Dziecka nr 1 w Lęborku rok 1975 to ostatni okres przed wprowadzeniem nowego systemu wychowawczego, czyli systemu rodzinkowego. To wiązało się z objęciem funkcji dyrektora przez panią Krystynę Stępień. Od 1976 r. utworzono 4 rodzinki: Muminki, Orły, Słoneczka i Wesoła Rodzinka. Przejście z systemu grupowego na rodzinny spowodowało, że rodzeństwo mogło być razem.

W okresie od 1967 do 1975 roku spadała liczba dzieci kierowanych do Państwowego Domu Dziecka nr 1 w Lęborku. O ile w 1968 r. wynosiła ona rekordowe 182 osoby, to w ostatnim roku było to 70 wychowanków. Spadał odsetek sierot i półsierot. Wciąż wiele dzieci trafiało do placówki z postanowień sądu opiekuńczego. W 1974 r. było to ponad 60 procent. Zadaniem każdej placówki było przygotowanie wychowanków do samodzielnego życia. Najliczniejszą grupę stanowili wychowankowie po zasadniczych szkołach zawodowych. Drugą grupą byli absolwenci techników i szkół zawodowych stopnia licealnego. Wychowankowie zostawali m.in. pracownikami budowlanymi, kierowcami, mechanikami, elektrykami, technikami rolnymi.

Przez długi czas po wojnie wychowawcy zmieniali się tak często, że utrudniało to skuteczne oddziaływanie na dzieci. Były też wyjątki. Kilku wychowawców, jak Zdzisław Grajper czy Lucyna Gączarek byli zatrudnieni w placówce do 1970 r, po czym sami odeszli. Wzrastał poziom wykształcenia wychowawców. Kierownik placówki ponosił odpowiedzialność za przebieg procesu wychowawczego, zabezpieczanie materialne i zdrowie wychowanków. Po Stanisławie Majewskim placówką kierowali: Włodzimierz Bojczuk, Jerzy Zieliński, Lucjan Tatarski (do 1969 r.) oraz do 1976 r. Leokadia Gołuńska. Ostanie lata przyniosły duże zmiany w funkcjonowaniu tego wyjątkowego miejsca.

Placówka Wielofunkcyjna Nr1 w Lęborku ul. Gdańska 40 (2011 rok)

W sierpniu 2006 r.

W sierpniu 2006 r. na bazie byłego już Domu Dziecka nr 1 została powołana Placówka Wielofunkcyjna nr 1. Od stycznia 2008 r. organ prowadzący jakim jest Powiat Lęborski zakupił dla placówki mieszkanie dla wychowanków tuż przed usamodzielnieniem. Od czerwca 2012 r. PW nr 1 została przekształcona w Placówkę Opiekuńczo-Wychowawczą. Od sierpnia ubiegłego roku jej siedzibą nie jest już wysłużony budynek przy ulicy Gdańskiej, ale odnowiony i przystosowany dla starszych dzieci budynek w centrum miasta przy ulicy Okrzei 15. To z pewnością zmiana na lepsze.

Działalność Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej opiera się na regulaminie zatwierdzonym przez Zarząd Powiatu Lęborskiego. Kieruje nią dyrektor, obecnie jest to pani Iwona Sysik. W strukturze organizacyjnej wyodrębnia się 5 komórek: pedagogiczną, administracyjną, księgowości, gospodarczą i żywieniową. Szczególne zadania ciążą na barkach 15 pracowników komórki pedagogicznej, którzy powinni zadbać m. in. o bezpieczeństwo, zdrowie, zaspokojenie potrzeb materialnych, zapewnienie warunków do nauki, rozwój zainteresowań, wdrażanie do życia swoich podopiecznych.

Pod opieką naszej placówki jest obecnie niespełna 30 dzieci w różnym wieku, dziewcząt i chłopców, przydzielonych do trzech grup: Wesoła Rodzinka, Orły i Muminki. W każdej z grup pracuje trzech wychowawców w systemie zmianowym. Funkcjonowanie grup opiera się na wewnętrznym regulaminie placówki. Wychowawcy prowadzą z dziećmi pracę indywidualną oraz grupową. Niezwykle istotną rolę w procesie opieki i wychowania pełni psycholog i pedagog placówki. Oceniają potrzeby dziecka w zakresie opiekuńczym, rozwojowym, emocjonalnym i społecznym, sporządzają program terapeutyczny, pracy z rodziną dziecka.

Przez wszystkie lata funkcjonowania Domu Dziecka w Lęborku tysiące dzieci znalazły w nim dom, którego nie mogli zapewnić im ich biologiczni rodzice. Setki wychowawców starało się stworzyć jak najlepsze warunki. Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza jest otwarta na niesienie pomocy każdemu dziecku, które jej potrzebuje.

Opracował

Marcin Kapela

Przejdź do góry strony